Công đoàn là gì? Nguyên tắc, quyền và trách nhiệm của đoàn viên

Công đoàn là một tổ chức xã hội do người lao động tự nguyện tham gia. Mục tiêu là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, cũng như tham gia quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động. Công đoàn là một thành phần của hệ thống chính trị, là sức mạnh của đoàn kết của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu chi tiêt khái niệm công đoàn là gì, nguyên tắc, quyền và trách nhiệm của đoàn viên, cũng như chức năng của tổ chức công đoàn.

Công đoàn là gì?

Công đoàn là một tổ chức xã hội do người lao động tự nguyện tham gia để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, cũng như tham gia quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, và xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động. Công đoàn là một thành phần của hệ thống chính trị, là sức mạnh của đoàn kết của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

Công đoàn được thành lập dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản, đoàn kết, dân chủ và pháp luật. Công đoàn có quyền và trách nhiệm đại diện cho người lao động trong các mối quan hệ lao động, tham gia đàm phán, ký kết, giám sát thực hiện các thoả thuận lao động, các quy định về tiền lương, bảo hiểm, an toàn, vệ sinh lao động và các quyền lợi khác của người lao động.

Công đoàn cũng có quyền và trách nhiệm tham gia quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, xây dựng đời sống văn hóa và tinh thần cho người lao động. Công đoàn có quyền tham gia vào các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát, các cơ quan khác có liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động. Công đoàn cũng có trách nhiệm tổ chức các hoạt động văn hóa, giáo dục, thể thao, du lịch, giải trí và các hoạt động khác nhằm nâng cao chất lượng đời sống, sức khỏe, tinh thần cho người lao động.

Công đoàn là một tổ chức xã hội do người lao động tự nguyện tham gia để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình

Quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn là gì?

Theo Hiến pháp và Luật Công đoàn, người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn. Đây là quyền cơ bản và quan trọng của người lao động, được bảo đảm và tôn trọng bởi nhà nước, doanh nghiệp và xã hội.

- Quyền thành lập công đoàn: Người lao động có quyền tự nguyện tham gia thành lập công đoàn tại nơi làm việc hoặc tham gia vào các tổ chức công đoàn cấp trên để bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Người lao động cũng có quyền tự quyết định về mục đích, nội dung, phương thức và điều kiện hoạt động của công đoàn mà mình thành lập hoặc tham gia.

- Quyền gia nhập công đoàn: Người lao động có quyền tự nguyện gia nhập vào công đoàn tại nơi làm việc hoặc vào các tổ chức công đoàn cấp trên để hưởng các quyền và lợi ích của đoàn viên công đoàn. Người lao động cũng có quyền tự quyết định về thời gian, thủ tục và điều kiện gia nhập hoặc rút khỏi công đoàn mà mình tham gia.

- Quyền hoạt động công đoàn: Người lao động có quyền tham gia hoạt động công đoàn tại nơi làm việc hoặc tại các tổ chức công đoàn cấp trên để đóng góp ý kiến, đề xuất và kiến nghị cho công đoàn, cũng như tham gia quyết định các vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích của mình. Người lao động cũng có quyền được bầu cử, ứng cử và được bầu cử vào các cơ quan lãnh đạo và kiểm tra của công đoàn, cũng như được bảo vệ và hỗ trợ bởi công đoàn trong hoạt động công đoàn.

Quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn

Chức năng của tổ chức công đoàn là gì?

Tổ chức công đoàn là một tổ chức xã hội do người lao động tự nguyện tham gia. Mục đích là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, cũng như tham gia quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động. Tổ chức công đoàn có các chức năng sau:

- Chức năng đại diện: Tổ chức công đoàn đại diện cho người lao động trong các mối quan hệ lao động, tham gia đàm phán, ký kết và giám sát thực hiện các thoả thuận lao động, các quy định về tiền lương, bảo hiểm, an toàn, vệ sinh lao động và các quyền lợi khác của người lao động. Tổ chức công đoàn cũng đại diện cho người lao động trong các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát, các cơ quan khác có liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động.

- Chức năng tham gia quản lý: Tổ chức công đoàn tham gia quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp và xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động. Tổ chức công đoàn có quyền tham gia vào các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát, các cơ quan khác có liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động. Tổ chức công đoàn cũng có trách nhiệm tổ chức các hoạt động văn hóa, giáo dục, thể thao, du lịch, giải trí, các hoạt động khác nhằm nâng cao chất lượng đời sống, sức khỏe và tinh thần cho người lao động.

- Chức năng giáo dục: Tổ chức công đoàn giáo dục người lao động về quyền và trách nhiệm của mình về pháp luật, chủ nghĩa xã hội, đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước, văn hóa, đạo đức, lối sống, kỹ năng nghề nghiệp, an toàn, bảo vệ môi trường, phòng chống các bệnh truyền nhiễm, sức khỏe sinh sản, về phòng chống ma túy, HIV/AIDS,...

- Chức năng đoàn kết: Tổ chức công đoàn đoàn kết, đồng lòng và giúp đỡ lẫn nhau giữa các đoàn viên công đoàn để bảo vệ quyền và lợi ích chung của mình. Tổ chức công đoàn cũng đoàn kết với các tổ chức xã hội khác để tham gia vào các hoạt động xã hội, văn hóa và nhân đạo.

Tổ chức công đoàn là một tổ chức xã hội do người lao động tự nguyện tham gia

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động công đoàn

Sau khi đã hiểu khái niệm công đoàn là gì, bạn cần biết các nguyên tắc tổ chức và hoạt động công đoàn như sau đó:

- Nguyên tắc tự nguyện: Công đoàn được thành lập và phát triển do sự tự nguyện của người lao động, không bị ép buộc hay cưỡng bức bởi bất kỳ ai hay tổ chức nào. Người lao động có quyền tự do lựa chọn gia nhập hoặc rút khỏi công đoàn, không bị phân biệt hay phạt bởi quyết định của mình.

- Nguyên tắc tự quản: Công đoàn được quản lý bởi chính người lao động, thông qua các cơ quan lãnh đạo và kiểm tra của công đoàn, được bầu cử một cách dân chủ và công khai. Công đoàn có quyền tự quyết định về mục đích, nội dung, phương thức và điều kiện hoạt động của mình, không bị can thiệp hay chi phối bởi bất kỳ ai hay tổ chức nào.

- Nguyên tắc đoàn kết: Công đoàn được xây dựng trên tinh thần đoàn kết, đồng lòng, giúp đỡ lẫn nhau của người lao động để bảo vệ quyền và lợi ích chung của mình. Công đoàn cũng đoàn kết với các tổ chức xã hội khác để tham gia vào các hoạt động xã hội, văn hóa và nhân đạo.

- Nguyên tắc dân chủ: Công đoàn được hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, tức là người lao động có quyền tham gia vào các quyết định và hoạt động của công đoàn bằng cách bày tỏ ý kiến, đề xuất, kiến nghị, bầu cử, ứng cử và bị bầu cử. Công đoàn cũng tôn trọng và thực hiện các quyết định được đa số người lao động bỏ phiếu thông qua.

- Nguyên tắc pháp luật: Công đoàn được hoạt động theo pháp luật, tức là công đoàn phải tuân thủ Hiến pháp, Luật Công đoàn, các văn bản pháp luật khác có liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động. Công đoàn cũng có quyền yêu cầu nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan thực hiện pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích của người lao động.

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động công đoàn

Hệ thống tổ chức công đoàn

Công đoàn được tổ chức theo hệ thống từ trung ương đến cơ sở, bao gồm các cấp sau:

- Công đoàn Việt Nam: Là tổ chức công đoàn cấp quốc gia, là đại diện chính thức và duy nhất của người lao động Việt Nam, là thành viên của Liên minh Công đoàn Quốc tế. Công đoàn Việt Nam có nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ các tổ chức công đoàn cấp dưới, cũng như tham gia vào các hoạt động quốc tế về công đoàn.

- Công đoàn các ngành, liên ngành: Là tổ chức công đoàn cấp ngành, liên ngành, là đại diện của người lao động trong các ngành, liên ngành cụ thể như: công đoàn giáo dục, công đoàn y tế, công đoàn nông nghiệp,… Công đoàn các ngành, liên ngành có nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ các tổ chức công đoàn cấp dưới, cũng như tham gia vào các hoạt động ngành, liên ngành về công đoàn.

- Công đoàn các cấp địa phương: Là tổ chức công đoàn cấp địa phương, là đại diện của người lao động trong các địa phương cụ thể như công đoàn tỉnh, thành phố, công đoàn huyện, quận, công đoàn xã, phường,… Công đoàn các cấp địa phương có nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ các tổ chức công đoàn cấp dưới, cũng như tham gia vào các hoạt động địa phương về công đoàn.

- Công đoàn cơ sở: Là tổ chức công đoàn cấp cơ sở, là đại diện của người lao động tại nơi làm việc như công đoàn doanh nghiệp, công đoàn cơ quan, công đoàn trường học,… Công đoàn cơ sở có nhiệm vụ thực hiện các quyết định và chỉ đạo của các cấp công đoàn bên trên, cũng như tổ chức các hoạt động cơ sở về công đoàn.

Công đoàn được tổ chức theo hệ thống từ trung ương đến cơ sở

Những hành vi bị nghiêm cấm với công đoàn

Những hàng vi bị nghiêm cấm với công đoàn là gì? Theo Luật Công đoàn, những hành vi bị cấm đó là:

- Cản trở, ngăn cấm hoặc hạn chế người lao động thành lập, gia nhập, hoạt động công đoàn.

- Phân biệt, phạt, đe dọa hoặc bắt nạt người lao động vì lý do liên quan đến công đoàn.

- Can thiệp, chi phối hoặc gây áp lực đối với công đoàn trong việc quản lý, tổ chức và hoạt động công đoàn.

- Lợi dụng, lạm dụng hoặc xâm phạm quyền và lợi ích của công đoàn hoặc người lao động.

- Làm giả, sửa đổi hoặc hủy bỏ các văn bản, hồ sơ, chứng từ liên quan đến công đoàn hoặc người lao động.

- Làm hư hỏng, chiếm đoạt, lạm dụng tài sản, nguồn lực hoặc quỹ của công đoàn hoặc người lao động.

Những hành vi bị nghiêm cấm với công đoàn sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật và phải bồi thường thiệt hại cho công đoàn hoặc người lao động nếu có.

Những hành vi bị nghiêm cấm với công đoàn

Quyền và trách nhiệm của đoàn viên công đoàn

Đoàn viên công đoàn là những người lao động đã tự nguyện gia nhập vào công đoàn, và được công nhận là thành viên chính thức của công đoàn. Đoàn viên công đoàn có quyền và trách nhiệm sau:

1. Quyền của đoàn viên công đoàn

- Quyền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình bởi công đoàn, trong các mối quan hệ lao động, trong các hoạt động xã hội, văn hóa và nhân đạo.

- Quyền được tham gia vào các hoạt động của công đoàn, bày tỏ ý kiến, đề xuất và kiến nghị cho công đoàn, cũng như tham gia quyết định các vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích của mình.

- Quyền được bầu cử, ứng cử và được bầu cử vào các cơ quan lãnh đạo và kiểm tra của công đoàn, cũng như được bảo vệ và hỗ trợ bởi công đoàn trong hoạt động công đoàn.

- Quyền được hưởng các quyền lợi của đoàn viên công đoàn như được tham gia các hoạt động văn hóa, giáo dục, thể thao, du lịch, giải trí và các hoạt động khác do công đoàn tổ chức; được hưởng các chế độ, chính sách và quỹ của công đoàn; được tham gia các khóa đào tạo, nâng cao năng lực và phát triển nghề nghiệp do công đoàn tổ chức; được nhận các phần thưởng, khen thưởng và biểu dương của công đoàn; …

- Quyền được rút khỏi công đoàn theo ý muốn của mình, không bị phân biệt hay phạt bởi quyết định của mình.

Quyền của đoàn viên công đoàn

2. Trách nhiệm của đoàn viên công đoàn

- Tuân thủ Hiến pháp, Luật Công đoàn, các văn bản pháp luật khác có liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động.

- Thực hiện các quyết định và chỉ đạo của các cấp công đoàn, cũng như tham gia nghiêm túc và tích cực vào các hoạt động của công đoàn.

- Đóng góp ý kiến, đề xuất và kiến nghị cho công đoàn, cũng như tham gia bầu cử, ứng cử và được bầu cử vào các cơ quan lãnh đạo và kiểm tra của công đoàn.

- Đóng đầy đủ và đúng hạn phí công đoàn, cũng như tham gia đóng góp cho các quỹ, chế độ và chính sách của công đoàn.

- Bảo vệ danh dự, uy tín và tài sản của công đoàn, cũng như đoàn kết, giúp đỡ và hỗ trợ lẫn nhau giữa các đoàn viên công đoàn.

Trách nhiệm của đoàn viên công đoàn

Kết luận

Như vậy, qua thông tin trên đây chắc hẳn bạn sẽ hiểu công đoàn là gì, chức năng và nguyên tắc tổ chức công đoàn. Có thể nói, công đoàn là một tổ chức xã hội quan trọng, là sức mạnh của đoàn kết của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Chính vì vậy, nhà nước, doanh nghiệp và xã hội phải bảo đảm và tôn trọng quyền và lợi ích của công đoàn và phải xử lý nghiêm các hành vi bị nghiêm cấm với công đoàn.