Xin chào các bạn yêu guitar của Blog Unica. Các bạn đã tự học đàn đến đâu rồi, có tiến triển gì hơn chưa? Hay bạn muốn học chơi guitar đệm hát nhưng vẫn chưa có kiến thức nền cơ bản để bắt đầu. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những kiến thức về tự học nhạc lý cơ bản nhé. Đây là những kiến thức căn bản không thể thiếu được khi học đàn hoặc bất cứ loại nhạc cụ nào. Những kiến thức này sẽ giúp bạn có được cái nhìn bao quát, tổng thể nhất về âm nhạc.
Những kiến thức nhạc lý cơ bản guitar không quá khó, bạn hoàn toàn có thể tự học và hiểu về nó. Trong quá trình học Guitar cơ bản thì bạn không cần phải học hết mà chỉ cần học các kiến thức cơ bản, sau đó qua quá trình luyện tập thì bạn có thể bổ sung thêm. Không để bạn phải đợi chờ thêm nữa, ngay sau đây xin mời bạn cùng tìm hiểu cách tự học nhạc lý cơ bản đàn guitar với Blog Unica.
1. Học thuộc tên các nốt nhạc và ký hiệu nốt nhạc
- Có 7 tên nốt khác nhau được sử dụng trong âm nhạc là : Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si. Đây chính là 7 bậc cơ bản của hệ thống thất âm, tính từ thấp lên cao.
Muốn lên cao hoặc xuống thấp hơn, người ta lặp lại tên dấu với các nốt trên, với cao độ cách nhau từng quãng 8 một.
Để thuận tiện, người ta quy ước các nốt nhạc theo chữ cái lần lượt là: Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si tương ứng với C, D, E, F, G, A, B.
Có bao nhiêu nốt nhạc?
Nốt nhạc thường có hai bộ phận chính là thân nốt nhạc và đuôi, dấu móc của nốt nhạc. Thân nốt nhạc được xác định vị trí cao độ của âm thanh.
- Âm giai là sự kết hợp giữa 6 nốt hạc theo một cách đánh lên tạo nên những âm thanh hay và mới lạ. Ví dụ, khi chúng ta tự học nhạc lý cơ bản muốn chơi hợp âm la thì dùng nốt A làm mẫu. Bên cạnh đó là các hợp âm la thứ, thăng giáng và bảy tương tự kí hiệu lần lượt là Am, A#, Ab, A7.
Khi bạn đọc các nốt nhạc trên bản nhạc, muốn đọc nhanh hơn thì bạn cần chú ý một số lưu ý sau:
- Lấy các nốt nhạc mà bản thân mình cảm thấy dễ nhớ nhất làm mốc, xác định đúng tên gọi, vị trí phím đàn của nốt nhạc này.
- Bạn sẽ quan sát trên bản nhạc những nốt nhạc tiếp theo trên khuông nhạc đi lên hay đi xuống, nằm trên bao nhiêu dòng, bao nhiêu khe thì những ngón tay sẽ di chuyển đi lên, đi xuống từng đấy phìm đàn.
- Bạn cần nhìn bản nhạc và di chuyển ngón tay mà không cần nhìn bàn tay khi đánh thì khi học sẽ nhanh hơn.
>>> Xem ngay: Kiến thức nhạc lý Guitar cơ bản cho người mới bắt đầu
Làm chủ Guitar đệm hát bằng cách đăng ký học online. Khóa học giúp bạn thành thạo đệm hát 20+ bản nhạc phổ biến, hiểu rõ thuật ngữ trong guitar đệm hát, lý thuyết âm nhạc... Đăng ký ngay:
.jpg_m_1709104000.jpg)
2. Học các giá trị hình của nốt nhạc
Độ dài các nốt nhạc không có giá trị thời gian quy định sẵn. Chính vì thế, các nốt nhạc sẽ có mối tương quan về thời gian trong điều kiện cùng một tốc độ.
.jpg)
Tương ứng với những giá trị của các nốt trên, ta có giá trị của các hình nốt nghỉ như sau:
Khi tự học nhạc lý guitar, bạn cần học giá trị của dấu chấm đôi. Khi bạn nhìn thấy một dấu chấm ngay phía sau một nốt nhạc thì điều đó có nghĩa rằng một nốt nhạc này mang giá trị gấp 1.5 lần nốt nhạc bình thường. Có những nốt nhạc này sẽ giúp cho người viết nhạc tiết kiệm được thời gian rất nhiều khi soạn nhạc.
>> Mời bạn tham khảo thêm khoá học Piano đến từ các chuyên gia
3. Khoảng cách về cao độ là tương đối
Trong nhạc lý, khoảng cách về cao độ của các nốt là không đồng đều với nhau.
Xét trong hệ thống các nốt trong giọng Đô trưởng, La thứ tự nhiên thì ta có 3 điều cần ghi nhớ:
a) Khoảng cách nhỏ nhất trong thất âm là nửa cung, giữa Mi với Fa và Si với Đô
b) Khoảng cách lớn nhất giữa hai bậc cơ bản đi liền nhau gọi là nguyên cung: giữa Đô với Rê, Rê với Mi, Fa và Sol, Sol với La và La với Si.
c) Khoảng cách âm thanh giữa Đô thấp và Đô cao kế tiếp gồm 12 nửa cung hoặc 6 nguyên cung. Nói cách khác, quãng tám (Đồ - Đố) gồm 12 âm cách nhau đều đặn từng nửa cung một.
Hình ảnh minh họa cho khoảng cách về cao độ của các nốt nhạc
4. Học thuộc và biết cách dùng dấu hóa
Dấu hóa là những kí hiệu cho biết các bậc cơ bản được tăng lên hay giảm xuống từng nửa cung điều hòa.
- Dấu thăng (#): tăng lên nửa cung
- Dấu giáng (b): giảm xuống nửa cung
- Dấu bình: làm các nốt nhạc đã được thăng hoặc giáng trước đó trở về cao độ tự nhiên
Có 2 loại dấu hóa:
- Dấu hóa biểu: dấu hóa cấu thành ghi ở đầu khuông nhạc ảnh hưởng đến mọi dấu nhạc cùng tên trong cùng một đoạn nhạc.
- Dấu hóa bất thường chỉ ảnh hưởng đến các dấu nhạc cùng tên trong cùng một ô nhịp kể cả khác tầng quãng tám.
5. Tìm hiểu và biết cách nhìn một khuông nhạc
a) Khuông nhạc: Những đường kẻ ngang trên bản nhạc được gọi là “khuông nhạc”, đây là lý thuyết tự học nhạc lý cơ bản tiếp theo.
- Khuông nhạc bao gồm năm dòng kẻ ngang song song, ở giữa chúng đều có khoảng cách (gọi là khe). Cả dòng kẻ và các khe đều được đánh số để dễ ghi nhớ, và luôn được đánh thứ tự từ thấp (đáy khuông nhạc) đến cao (đỉnh khuông nhạc).
- Trên khuông nhạc đó, ta có 11 vị trí khác nhau, ghi được 11 bậc. Muốn ghi thêm, người ta dùng các dòng kẻ phụ:
.jpg)
b) Khóa nhạc: dùng để xác định tên các dấu nhạc ghi trên khuông nhạc. Khóa nhạc được ghi ở đầu mỗi khuông nhạc.
c) Quãng: quãng nhạc là khoảng cách âm thanh giữa 2 dấu nhạc. Tên quãng được gọi bằng số. Từ dấu nhạc đầu tiên đến dấu nhạc cuối có bao nhiêu bậc cơ bản thì là quãng bấy nhiêu.
Ví dụ: Đô-Mi: Có 3 bậc là đô, rê, mi, nên gọi là quãng 3.
6. Hiểu biết về Gam của một bài hát
Theo định nghĩa thì: “Gam là một tập hợp gồm 7 nốt nhạc”. Có 2 loại gam là gam trưởng và gam thứ.
6.1 Gam trưởng
Trước hết ta quy ước như sau: Q2T (Quãng 2 trưởng) ký hiệu là a, Q2t (Quãng 2 thứ) ký hiệu là b.
Công thức lập gam trưởng sẽ là : a a b a a a b
Giải thích: 7 nốt nhạc của gam được tượng trưng bởi các ký tự a và b đó . Tính từ nốt gốc của gam ta có các nốt còn lại .
VD: Gam Đô trưởng (C) với nốt gốc là C, dựa vào công thức a a b a a a b ta suy ra các nốt còn lại là:
D ( cách C 1 a ),
E ( cách D 1 a ),
F ( cách E 1 b ),
G ( cách F 1 a ),
A ( cách G 1 a ),
B ( cách A 1 a ),
C (cách B 1 b ).
Vậy gam C gồm 7 nốt là : C, D, E, F, G, A, B và không có dấu hóa nào .
6.2. Gam thứ
Công thức lập gam thứ sẽ là : a b a a b a a
Cũng tương tự cách làm của gam trưởng ta có ví dụ sau:
VD: gam La thứ ( Am ) : theo công thức a b a a b a a ta có các nốt tiếp theo là: B ( cách A 1 a) C ( cách B 1 b ) D ( cách C 1 a ) E ( cách D 1 a ) F ( cách E 1 b ) G ( cách F 1 a) và A ( cách G 1 a )
Vậy các nốt trong gam Am sẽ là : A B C D E F G và ko có dấu hóa nào.
Tương tự như vậy các bạn hãy suy ra các gam thứ còn lại
Lưu ý:
Sau khi làm xong các gam trưởng thứ, ta sẽ thấy có tồn tại từng cặp gam trưởng thứ có cùng dấu hóa -> gọi là cặp trưởng thứ song song. Như ví dụ trên ta thấy gam D trưởng và Bm có cùng dấu hóa.
Từ các điều trên ta có thể dễ dàng biết được 1 gam bất kì có bao nhiêu dấu thăng (#) hoặc dấu giáng (b) ở vị trí nốt nào. Điều này tạo tiền đề rất tốt để sau này các bạn có thể nhận biết 1 cách nhanh nhất gam của bài hát khi có bản nhạc trong tay.
6.3. Cách nhận biết gam của 1 bài hát
Để nhận biết gam của 1 bài hát thông thường ta dựa vào 2 yếu tố sau:
- Dấu hóa cố định của bài hát được ghi ở đầu khuông nhạc
- Nốt nhạc cuối cùng của bài nhạc
Bạn cần phải biết
- Thứ tự cố định của dấu thăng (#): Nhìn vào thứ tự trên, ta thấy ngay từ trái sang phải là các nốt: Fa Đô Sol Rê La Mi Si
- Thứ tự cố định của dấu giáng (b): Với dấu giáng,thứ tự các nốt là Si, Mi, La, Re, Sol, Đô, Fa (ngược lại so với dấu thăng).
Một bản nhạc guitar sẽ có dấu hóa ghi ở đầu khuông nhạc tương ứng với gam của bài nhạc đó.
Trong bài viết trên ta đã dễ dàng xây dựng các gam với các dấu thăng và giáng của gam đó.
Lưu ý: Quy tắc để tìm nhanh Gam của bài nhạc dựa vào dấu hóa
Với dấu thắng (#): từ dấu thăng cuối cùng, ta tiến lên 1 Q2t ta sẽ có nốt gốc gam trưởng cần tìm.
Ví dụ: bài nhạc có 2 dấu #, nhìn vào vị trí các dấu thăng ta có thể dễ dàng biết được, đó là các nốt F và C (theo thứ tự trái sang phải), vậy dấu # cuối là ở nốt C, từ nốt C# tiến lên 1 Q2t là nốt D, vậy bài đó thuộc gam D trưởng hoặc gam thứ song song là Bm.
Để biết được bài nhạc thuộc gam trưởng hay thứ, ta sẽ dựa vào yếu tố còn lại, đó là nốt nhạc cuối cùng của bản nhạc.
Một bài nhạc kết thúc bằng nốt nào đó, thì thường đó chính là nốt gốc của gam bài đó.
Ví dụ: bài nhạc kết thúc ở nốt C, thì thường bài đó ở gam C trưởng hoặc gam C thứ (Cm).
Để biết bài nhạc thuộc C hay Cm thì lại nhờ vào yếu tố phía trên, đó là dấu hóa đầu khuông nhạc.
Ví dụ: bài nhạc có 2 dấu thăng và kết thúc ở nốt B, trước hết bài đó thuộc gam D hoặc Bm, vì nốt cuối cùng là nốt B, nên ta suy ra bài nhạc thuộc gam Bm.
>>> Xem ngay: Hướng dẫn đánh đàn Guitar căn bản cho người mới học
7. Hợp âm, cấu tạo hợp âm
Sau khi đã biết cách xác định gam của 1 bài hát, tự học hát nhạc lý guitar classic căn bản tiếp theo bạn cần biết đó là cách lập được bộ hợp âm trong gam đó để có thể biết được có những hợp âm gì được dùng đến trong gam đó.
Bản chất của hợp âm là đều được cấu tạo từ 3 nốt nhạc: nốt 1, nốt 3 và nốt 5. Trong đó: nốt 1 là nốt gốc của hợp âm, nốt 3 tùy thuộc vào hợp âm trưởng hay thứ và nốt 5 là quãng 5 của nốt gốc.
Hợp âm cũng có 2 dạng, hợp âm trưởng và hợp âm thứ
7.1 Hợp âm trưởng
Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 trưởng Q3T, nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 thứ Q3t.
Ví dụ:
Hợp âm C trưởng gồm 3 nốt:
Nốt 1: nốt gốc C
Nốt 3: nốt quãng 3 trưởng của C là E
Nốt 5: nốt quãng 5 của C là G
=> Vậy hợp âm C trưởng gồm có 3 nốt C, E và G
7.2 Hợp âm thứ
Nốt 3 là nốt cách nốt gốc một quãng 3 thứ Q3t, nốt 5 lại cách nốt 3 1 quãng 3 trưởng Q3T.
Ví dụ: Hợp âm C thứ gồm 3 nốt:
Nốt 1: nốt gốc C
Nốt 3: nốt quãng 3 thứ của C là Eb
Nốt 5: nốt quãng 5 của C là G
=> Vậy hợp âm Cm gồm 3 nốt là C, Eb và G
Tương tự với cách đọc nốt nhạc guitar, bạn hãy luyện tập và tự tìm ra cho mình quy luật để dễ nhớ nhất.
8. Tự học nhạc lý đàn Guitar cần lưu ý gì?
Tự học nhạc lý cơ bản
- Học nhạc lý là một trong những kiến thức bạn nhất định phải nhớ nếu muốn chơi được đàn Guitar. Vì thế, bạn nên dành thời gian ôn luyện và nắm chắc các kiến thức để không mất thời gian phải tìm học lại.
- Kiến thức nhạc lý là một kho tàng rất lớn, bạn chỉ nên chọn lọc những kiến thức căn bản để rèn luyện kỹ năng cho thật thành thạo. Sau đó mới học thêm các kỹ năng nâng cao để có thể chơi đàn Guitar ở mức độ chuyên nghiệp hơn.
- Học các nốt nhạc của Guitar là một trong những kiến thức đầu tiên mà bạn phải ghi nhớ khi tự học nhạc lý. Muốn ghi nhớ các nốt này một cách nhanh nhất, bạn cần nắm được vị trí của chúng trên cần đàn thông qua ký hiệu các nốt nhạc và cung, các kiến thức liên quan đến nhịp điệu Guitar.
Đăng ký ngay thôi nào!
Chúc bạn thành công!
Xem thêm: Học trống Cajon từ giảng viên hàng đầu
