Tái cấu trúc là gì? Quy trình tái cấu trúc doanh nghiệp

Đứng trước xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu và đứng trong một thế giới kinh doanh đầy biến động, tái cấu trúc doanh nghiệp là điều vô cùng cần thiết để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Không chỉ giúp doanh nghiệp tồn tại, tái cấu trúc còn giúp nâng cao hiệu quả vận hành, tiết kiệm chi phí nhân sự. Để biết cụ thể tái cấu trúc doanh nghiệp là gì? Cách tái cấu trúc doanh nghiệp như thế nào? Hãy cùng Unica khám phá trong nội dung bài viết dưới đây.

Tái cấu trúc doanh nghiệp là gì?

Tái cấu trúc là quá trình doanh nghiệp rà soát, tổ chức lại toàn bộ hoặc một phần bộ máy hiện tại, từ đó điều chỉnh cơ cấu tổ chức, phương thức vận hành nhằm khắc phục những hạn chế nội tại. Đồng thời, quá trình này còn giúp doanh nghiệp định hình lại tầm nhìn, sứ mệnh và chiến lược phát triển để thích nghi tốt hơn với thị trường, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Tái cấu trúc doanh nghiệp là gì?

Tái cấu trúc doanh nghiệp được áp dụng rộng rãi, nó có thể áp dụng cho toàn bộ doanh nghiệp. Tuy nhiên trong một số trường hợp, tái cấu trúc doanh nghiệp cũng có thể được áp dụng cho một vài yếu tố như: cơ cấu tổ chức, cách thức hoạt động, chiến lược kinh doanh,... tùy theo điều kiện và nhu cầu của từng doanh nghiệp.

Ví dụ cụ thể về tái cấu trúc doanh nghiệp

Năm 2015, Google thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp và thành lập công ty mẹ Alphabet nhằm mục đích củng cố vị trí dẫn đầu với tư cách là một trong những nhà đổi mới công nghệ thành công nhất trên thế giới. Google tái cấu trúc mở rộng lĩnh vực sang cả ngành công nghiệp mới. Việc tái cấu trúc doanh nghiệp Google đã bổ nhiệm CEO mới và điều này đã giúp hai nhà đồng sáng lập của Google có thêm thời gian để tập trung khám phá thêm các cơ hội kinh doanh mới.

Tại sao cần tái cấu trúc doanh nghiệp?

Việc tái cơ cấu doanh nghiệp không phải là nhiệm vụ chỉ thực hiện một lần mà cần được đánh giá, rà soát định kỳ để đảm bảo hệ thống luôn vận hành ổn định và hiệu quả. Nếu doanh nghiệp chủ quan, bỏ qua việc kiểm tra thường xuyên, rất dễ dẫn đến sự mất cân bằng trong tổ chức. Có nhiều nguyên nhân khiến nhu cầu tái cơ cấu phát sinh, bao gồm:

• Doanh nghiệp chịu sức ép từ bên ngoài như thị trường biến động, cạnh tranh gay gắt hoặc thay đổi trong chính sách pháp lý buộc phải thích ứng.

• Nội tại doanh nghiệp phát triển nhanh nhưng cơ cấu tổ chức cũ không còn phù hợp, khiến quy trình vận hành lạc hậu, thiếu hiệu quả.

• Doanh nghiệp phải đối mặt với cả áp lực bên ngoài lẫn bên trong, khiến việc tái cấu trúc trở nên cấp thiết để giữ vững sự ổn định.

• Tái cấu trúc để khắc phục được tình trạng doanh số sụt giảm, thị phần bị thu hẹp, hoạt động trì trệ, mất kiểm soát về nhiều mặt, mất lợi thế cạnh tranh….

• Doanh nghiệp thiếu đi mối liên kết giữa các bộ phận, không có sự phối hợp cùng phát triển, sản phẩm hoạt động kém, hoạt động marketing không ổn định. Khi này, tái cấu trúc giúp xây dựng định hướng làm việc cụ thể, gây dựng được mỗi quan hệ tốt giữa các bộ phận với nhau.

• Tái cấu trúc giúp nhân sự trong doanh nghiệp định hình được rõ mục tiêu và hướng làm việc của mình trong tương lai. Từ đó, sẵn sàng cống hiến.

• Tái cấu trúc giúp gây dựng văn hóa công ty chung, ban lãnh đạo đưa ra được những định hướng rõ ràng, nhìn nhận được hoạt động kinh doanh tiềm năng trong tương lai.

Tái cấu trúc giúp đảm bảo hệ thống luôn vận hành ổn định

Khi nào thì doanh nghiệp cần tiến hành tái cấu trúc?

Tái cấu trúc doanh nghiệp không phải lúc nào cũng là giải pháp cuối cùng khi doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng. Thực tế, nhiều doanh nghiệp chủ động tái cấu trúc để đón đầu cơ hội phát triển hoặc thích nghi với sự thay đổi của thị trường. Vậy thời điểm tái cấu trúc là gì? Dưới đây là gợi ý.

Thay đổi trong chiến lược

Khi doanh nghiệp lựa chọn thay đổi định hướng phát triển, chẳng hạn như mở rộng sang thị trường mới, chuyển đổi dòng sản phẩm hoặc dịch vụ, hay dấn thân vào một lĩnh vực kinh doanh khác thì việc tái cấu trúc gần như là bước đi cần thiết. Quá trình này giúp sắp xếp lại bộ máy tổ chức, điều chỉnh quy trình vận hành để phù hợp với chiến lược mới, đảm bảo doanh nghiệp vận hành hiệu quả và đồng bộ.

Ví dụ: Năm 2022 hai "ông lớn" trong ngành truyền thông là WarnerMedia và Discovery, Inc. (thuộc AT&T) đã quyết định sáp nhập, tạo nên một thực thể hoàn toàn mới mang tên Warner Bros. Discovery. Thương vụ hợp nhất này nhằm mục tiêu tăng cường sức mạnh cạnh tranh của họ trên thị trường phát trực tuyến toàn cầu – nơi đang diễn ra cuộc đua khốc liệt giữa các nền tảng như Netflix, Disney+ hay Amazon Prime.

Thiếu lợi nhuận

Nhắc đến thời điểm tái cấu trúc là gì? Câu trả lời phù hợp nhất là khi thiếu lợi nhuận. Khi doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả do một số sai lầm như: những quyết định quản lý sai lầm, chi phí vận hành tăng cao hoặc nhu cầu của khách hàng thay đổi thì sẽ khiến doanh thu lao dốc. Nếu không kịp thời điều chỉnh, doanh nghiệp dễ rơi vào vòng xoáy suy giảm lợi nhuận và mất dần vị thế cạnh tranh.

Ví dụ: General Motors (GM) – “ông lớn” trong ngành công nghiệp ô tô Hoa Kỳ. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, GM lâm vào cảnh nợ nần chồng chất, doanh số tụt dốc nghiêm trọng và đứng trước nguy cơ phá sản. Để thoát khỏi tình trạng này, GM đã thực hiện chiến lược tái cấu trúc quyết liệt: mạnh tay loại bỏ các thương hiệu không còn hiệu quả, tinh gọn bộ máy sản xuất, cắt giảm nhân sự dư thừa và tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính từ chính phủ. Nhờ những nỗ lực này, GM không chỉ vượt qua khủng hoảng mà còn dần phục hồi, lấy lại vị thế vững chắc trên thị trường toàn cầu.

Thời điểm tái cấu trúc hợp lý là khi thiếu lợi nhuận

Thay đổi cấu trúc vốn

Khi doanh nghiệp cần tái cơ cấu nguồn vốn (chẳng hạn như sáp nhập, chia tách bộ phận kinh doanh, mua lại công ty khác hay bán bớt cổ phần), việc tái cấu trúc là bước đi cần thiết để đảm bảo cơ cấu tài chính hợp lý và phục vụ tốt cho chiến lược dài hạn.

Ví dụ: Kể từ năm 2012, Apple đã triển khai chương trình mua lại cổ phiếu quy mô lớn, chi ra hàng trăm tỷ USD để giảm số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường. Điều này không chỉ giúp gia tăng lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS), mà còn nâng cao giá trị cho cổ đông. Đặc biệt, vào đầu năm 2024, Apple tiếp tục thể hiện cam kết với chiến lược này bằng kế hoạch mua lại thêm 110 tỷ USD cổ phiếu, qua đó củng cố niềm tin của nhà đầu tư và giữ vững sức mạnh tài chính của mình.

Sự thay đổi trong môi trường kinh doanh

Khi bối cảnh kinh doanh không ngừng biến động từ sự thay đổi về chính sách pháp lý, sự ra đời của công nghệ mới đến áp lực cạnh tranh khốc liệt, doanh nghiệp buộc phải thích nghi nếu muốn duy trì vị thế. Và một trong những giải pháp hiệu quả nhất chính là tái cấu trúc, giúp tổ chức linh hoạt hơn, sẵn sàng đối mặt và khai thác cơ hội từ môi trường mới.

Ví dụ: Unilever đã chứng minh tầm nhìn dài hạn khi tái cấu trúc để theo đuổi các mục tiêu phát triển bền vững. Với cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Unilever không chỉ điều chỉnh chiến lược sử dụng nguồn lực mà còn thiết lập lộ trình thực hiện rõ ràng, minh bạch hóa trách nhiệm và xây dựng chính sách đãi ngộ phù hợp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn chú trọng hợp tác với các đối tác toàn cầu nhằm tạo ra ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy sự phát triển bền vững trên quy mô rộng lớn.

Doanh nghiệp tái cấu trúc để thích ứng với thị trường

Quy trình 6 bước tái cấu trúc doanh nghiệp

Tái cấu trúc doanh nghiệp không chỉ đơn thuần là việc sắp xếp lại bộ máy tổ chức, mà còn là quá trình chiến lược đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và triển khai bài bản. Quy trình tái cấu trúc là gì? Dưới đây là 6 bước quan trọng giúp doanh nghiệp tái cấu trúc thành công:

Bước 1. Xác định tình trạng hiện tại của doanh nghiệp

Trước khi bắt tay vào tái cấu trúc, doanh nghiệp cần thực hiện một “cuộc khám sức khỏe” toàn diện. Việc phân tích chi tiết hiện trạng sẽ giúp ban lãnh đạo nhận diện chính xác đâu là điểm nghẽn, bộ phận nào đang hoạt động kém hiệu quả hoặc thiếu liên kết. Chỉ khi hiểu rõ bức tranh nội bộ, doanh nghiệp mới có thể đưa ra giải pháp điều chỉnh phù hợp và sát với thực tế.

Quá trình này không chỉ dừng lại ở việc tìm ra vấn đề mà còn giúp doanh nghiệp soi chiếu lại những điểm mạnh, tiềm năng, cơ hội và cả những rủi ro tiềm ẩn. Từ đó, lãnh đạo có đủ dữ liệu để đưa ra các quyết định đúng đắn.

Phạm vi đánh giá cũng cần bao quát toàn bộ cơ cấu vận hành, từ nhân sự, tài chính, quy trình làm việc cho đến văn hóa doanh nghiệp. Tùy theo đặc điểm và quy mô từng doanh nghiệp mà có thể lựa chọn tái cấu trúc một vài bộ phận trọng yếu hoặc tiến hành trên toàn hệ thống để tạo ra sự chuyển mình toàn diện.

Bước 2. Xác định mục tiêu tái cấu trúc

Trước khi thực hiện bất kỳ sự thay đổi nào, doanh nghiệp cần trả lời rõ ràng câu hỏi: Tái cấu trúc để đạt được điều gì? Việc xác lập mục tiêu chính là kim chỉ nam xuyên suốt quá trình thực hiện. Tùy thuộc vào thực trạng và định hướng phát triển, mục tiêu có thể là nâng cao hiệu suất vận hành, tối ưu chi phí, mở rộng thị trường, tăng sức cạnh tranh, cơ cấu lại nợ hoặc chuyển đổi mô hình kinh doanh để thích ứng với xu thế mới.

Sau khi đã xác định rõ đích đến, doanh nghiệp cần bắt tay vào phân tích kỹ lưỡng để lựa có thể chọn ra phương án tái cấu trúc phù hợp nhất. Các giải pháp có thể bao gồm: điều chỉnh bộ máy tổ chức, tinh gọn nhân sự, tái cơ cấu nguồn vốn và nợ vay, sáp nhập hoặc thoái vốn một số đơn vị, hay thậm chí là định hình lại toàn bộ mô hình kinh doanh. Việc lựa chọn phương án cần dựa trên sự đánh giá cẩn trọng, cân nhắc giữa lợi ích, chi phí và rủi ro, nhằm đảm bảo rằng mọi thay đổi đều phục vụ tốt cho mục tiêu đã đề ra.

Xác định mục tiêu tái cấu trúc của doanh nghiệp

Bước 3. Lên kế hoạch chi tiết

Khi đã xác định được phương án tái cấu trúc phù hợp, điều tiếp theo doanh nghiệp cần làm là thiết lập một kế hoạch hành động rõ ràng, cụ thể. Kế hoạch càng chi tiết, khả năng triển khai thành công càng cao và giảm thiểu rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện.

Những yếu tố chính cần được làm rõ trong bản kế hoạch bao gồm:

• Phạm vi tái cấu trúc: Doanh nghiệp cần xác định rõ các lĩnh vực sẽ thực hiện thay đổi. Có thể là tái cấu trúc toàn bộ hệ thống hay chỉ tập trung vào một vài bộ phận như tài chính, nhân sự, quy trình sản xuất hoặc chiến lược kinh doanh.

• Lộ trình thực hiện: Cần phân chia thành từng giai đoạn cụ thể, kèm theo mốc thời gian rõ ràng. Đồng thời, phải xác định nhiệm vụ, mục tiêu và kết quả cần đạt được trong từng giai đoạn.

• Nguồn lực cần thiết: Để tái cấu trúc diễn ra suôn sẻ, doanh nghiệp cần tính toán kỹ về nguồn lực từ tài chính, nhân sự cho tới cơ sở vật chất, công nghệ.

• Dự trù chi phí: Chi phí cho toàn bộ quá trình tái cấu trúc cần được tính toán và kiểm soát chặt chẽ nhằm tránh lãng phí, đảm bảo kế hoạch không bị đứt gãy do thiếu hụt ngân sách.

Bên cạnh đó, để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả, doanh nghiệp nên cân nhắc hợp tác với các chuyên gia hoặc đơn vị tư vấn chuyên sâu về tái cấu trúc. Với kinh nghiệm thực tiễn và góc nhìn đa chiều, họ sẽ giúp doanh nghiệp hoàn thiện kế hoạch một cách toàn diện, đồng thời dự báo, xử lý tốt các rủi ro tiềm ẩn.

Bước 4. Xác định phương thức tiếp cận

Sau khi có trong tay bản kế hoạch chi tiết, bước tiếp theo doanh nghiệp cần làm là xác định cách tiếp cận phù hợp nhất để hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra. Có rất nhiều phương pháp có thể được áp dụng, tùy vào quy mô, nguồn lực và đặc thù ngành nghề.

Xác định phương thức tiếp cận phù hợp

Một số phương án phổ biến có thể kể đến như:

• Tái cấu trúc hỗn hợp: Kết hợp giữa việc cắt giảm chi phí, tinh gọn bộ máy tổ chức và tái định hình quy trình làm việc.

• Liên doanh hoặc hợp tác chiến lược: Hợp tác với đối tác tiềm năng để mở rộng thị trường, chia sẻ nguồn lực.

• Sáp nhập, mua bán doanh nghiệp: Hình thức này giúp doanh nghiệp nhanh chóng gia tăng quy mô, nâng cao sức cạnh tranh.

• Chuyển giao công nghệ: Tiếp cận và áp dụng công nghệ mới nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, kinh doanh.

• Phát triển mô hình kinh doanh mới: Tạo ra giá trị mới, mở rộng sản phẩm, dịch vụ hoặc thị trường.

Điều quan trọng là doanh nghiệp cần chọn phương pháp phù hợp nhất với mục tiêu và nguồn lực hiện có. Đồng thời, kế hoạch triển khai nên được xây dựng theo kiểu “cuốn chiếu”, chia nhỏ từng giai đoạn thực hiện để đảm bảo tính rõ ràng, dễ kiểm soát và kịp thời điều chỉnh khi cần thiết.

Việc kết hợp linh hoạt các chiến lược, chiến thuật và lộ trình cụ thể không chỉ giúp quá trình tái cấu trúc diễn ra thuận lợi mà còn giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với những biến động trong quá trình thực hiện.

Bước 5. Triển khai kế hoạch

Khi kế hoạch đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, đây là lúc doanh nghiệp bắt tay vào triển khai thực tế. Để quá trình thực hiện diễn ra suôn sẻ và có định hướng rõ ràng, việc thành lập một ban chỉ đạo tái cấu trúc là điều cần thiết. Ban chỉ đạo sẽ đóng vai trò trung tâm, chịu trách nhiệm giám sát, điều hành, đảm bảo mọi hoạt động đi đúng lộ trình đã đề ra.

Tiếp theo, doanh nghiệp cần phân bổ rõ nhiệm vụ và trách nhiệm cho từng bộ phận, cá nhân liên quan. Sự phối hợp đồng bộ giữa các phòng ban chính là chìa khóa giúp kế hoạch không bị gián đoạn hay thiếu thống nhất.

Triển khai kế hoạch thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp

Trong quá trình thực hiện, doanh nghiệp cũng không nên chỉ chăm chăm “làm theo kế hoạch”, mà cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá từng bước một cách linh hoạt. Việc theo dõi sát sao sẽ giúp doanh nghiệp nhanh chóng nhận diện được điểm mạnh, điểm yếu, từ đó điều chỉnh kịp thời để đảm bảo hiệu quả cao nhất. Những kết quả tích cực cần được ghi nhận, những điểm chưa phù hợp phải được điều chỉnh ngay để tránh ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình.

Hãy nhớ rằng, tái cấu trúc là một hành trình, không phải chỉ cần lập kế hoạch là xong – triển khai hiệu quả mới là yếu tố quyết định thành công.

Bước 6. Vận hành hệ thống mới và đánh giá định kỳ

Sau khi quá trình tái cấu trúc được triển khai, doanh nghiệp cần đảm bảo rằng toàn bộ hệ thống mới đã đi vào hoạt động ổn định và hiệu quả. Tất cả các yếu tố từ phần mềm, phần cứng đến hạ tầng mạng đều phải được thiết lập, tích hợp một cách chuẩn chỉnh, đồng bộ, tránh xảy ra sai sót trong quá trình vận hành.

Bên cạnh việc hoàn thiện hệ thống, đội ngũ nhân sự cũng cần được chú trọng. Doanh nghiệp nên tổ chức các buổi đào tạo, hướng dẫn cụ thể để nhân viên nắm vững cách sử dụng và quản lý quy trình mới. Khi nhân viên hiểu rõ cách vận hành, họ sẽ tự tin áp dụng và phát huy tối đa hiệu quả làm việc.

Không dừng lại ở đó, doanh nghiệp cũng cần tiến hành kiểm tra tổng thể hệ thống mới ngay sau khi đưa vào sử dụng. Việc theo dõi hiệu suất, tính ổn định và mức độ bảo mật là điều bắt buộc để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào có thể phát sinh.

Ngoài ra, thiết lập hệ thống giám sát thường xuyên thông qua các chỉ số và thông số quan trọng như: tốc độ xử lý, chi phí vận hành, mức độ hài lòng của khách hàng,… cũng rất cần thiết. Việc đo lường và đánh giá định kỳ sẽ giúp doanh nghiệp nhanh chóng điều chỉnh, tối ưu hệ thống và đảm bảo rằng mọi hoạt động đang vận hành đúng mục tiêu ban đầu.

Vận hành hệ thống mới và thường xuyên đánh giá hiệu quả

Một vấn đề cần phát sinh cần giải quyết khi tái cấu trúc

Quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp không chỉ đơn giản là thay đổi cơ cấu tổ chức mà còn kéo theo nhiều vấn đề quan trọng cần xử lý triệt để:

Tái cấu trúc cơ bản doanh nghiệp

Tái cấu trúc cơ bản bắt đầu bằng việc đánh giá tổng thể mô hình tổ chức hiện tại, nhận diện rõ những điểm mạnh và điểm yếu còn tồn tại. Dựa trên kết quả phân tích, doanh nghiệp sẽ thiết kế lại cơ cấu tổ chức với nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể cho từng bộ phận và cá nhân. Tiếp đó, cần xây dựng hệ thống quản lý đầy đủ với quy trình, quy định, tiêu chuẩn và biểu mẫu rõ ràng. Song song, doanh nghiệp phải tổ chức đào tạo để đảm bảo nhân viên nắm vững cách vận hành hệ thống mới, giúp bộ máy hoạt động ổn định, hiệu quả hơn.

Tái cấu trúc toàn diện doanh nghiệp

Tái cấu trúc toàn diện bao gồm tất cả nội dung của tái cấu trúc cơ bản, đồng thời mở rộng sang các lĩnh vực chiến lược khác như:

• Xây dựng lại chính sách nhân sự, hành chính.

• Điều chỉnh chiến lược marketing, bán hàng, chuỗi cung ứng.

• Cải tiến quy trình sản xuất & kỹ thuật.

• Rà soát, tối ưu hệ thống tài chính, kế toán.

Kết luận

Bài viết là tất tần tật thông tin xoay quanh chủ đề tái cấu trúc là gì? Tái cấu trúc doanh nghiệp không chỉ là "phao cứu sinh" khi doanh nghiệp gặp khó khăn, mà còn là chiến lược chủ động giúp doanh nghiệp nâng cao nội lực, thích ứng nhanh với biến động thị trường và tạo đà phát triển bền vững. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm tái cấu trúc doanh nghiệp, nắm được lý do, thời điểm cần thiết và quy trình thực hiện. Từ đó, có thể nhìn nhận chính xác thực trạng doanh nghiệp mình, xác định mục tiêu phù hợp và xây dựng giải pháp tái cấu trúc hiệu quả, giúp doanh nghiệp vững bước trước mọi thách thức.