Cổ phiếu là gì? Những điều cần biết khi đầu tư cổ phiếu

Cổ phiếu là một loại chứng khoán phổ biến, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế và mang lại cơ hội cho các nhà đầu tư. Hãy cùng Unica tìm hiểu chi tiết về khái niệm cổ phiếu là gì để hiểu rõ cách chúng hoạt động, từ đó xây dựng các chiến lược đầu tư hiệu quả!

Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu (hay còn gọi là chứng khoán vốn) là một loại chứng khoán thể hiện quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn của công ty phát hành. Khi mua cổ phiếu của một công ty, nhà đầu tư trở thành cổ đông của công ty đó và có quyền nhận cổ tức cũng như tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty thông qua quyền biểu quyết tại các cuộc họp cổ đông.

Cổ phiếu là một loại chứng khoán thể hiện quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn của công ty phát hành

Đặc điểm của cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu có một số đặc điểm quan trọng mà nhà đầu tư cần biết trước khi quyết định mua hoặc bán. Dưới đây là những đặc điểm chính của cổ phiếu:

• Quyền sở hữu: Cổ phiếu thể hiện quyền sở hữu một phần tài sản và lợi nhuận của công ty. Số lượng cổ phiếu mà một nhà đầu tư nắm giữ tỷ lệ thuận với phần vốn góp và quyền lợi của họ trong công ty.

• Quyền biểu quyết: Cổ đông thường có quyền biểu quyết tại các cuộc họp cổ đông. Quyền biểu quyết này cho phép họ tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty, như bầu chọn ban giám đốc hoặc phê duyệt các kế hoạch chiến lược.

• Cổ tức: Cổ tức là khoản lợi nhuận mà công ty chia sẻ với các cổ đông. Cổ tức có thể được trả bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu bổ sung. Cổ tức của cổ phiếu thường không cố định và phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.

• Tính thanh khoản: Cổ phiếu thường có tính thanh khoản cao, nghĩa là có thể dễ dàng mua bán trên các sàn giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, tính thanh khoản có thể thay đổi tùy theo quy mô và uy tín của công ty phát hành.

• Giá thị trường: Giá trị của cổ phiếu được xác định bởi thị trường và có thể biến động mạnh dựa trên nhiều yếu tố như tình hình kinh doanh của công ty, tình hình kinh tế, chính sách của nhà nước, và tâm lý của nhà đầu tư.

• Rủi ro: Đầu tư vào cổ phiếu mang theo rủi ro, bao gồm rủi ro thị trường (giá cổ phiếu giảm), rủi ro tài chính (công ty phá sản) và rủi ro thanh khoản (khó khăn trong việc bán cổ phiếu).

• Khả năng sinh lời: Đầu tư vào cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận cao thông qua tăng giá trị cổ phiếu và cổ tức. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của công ty và tình hình thị trường.

• Phân chia quyền lợi: Trong trường hợp công ty bị giải thể hoặc phá sản, tài sản của công ty sẽ được phân chia theo thứ tự ưu tiên, với cổ đông thường được thanh toán sau các chủ nợ và cổ đông ưu đãi.

Đặc điểm của cổ phiếu

Vì sao nên đầu tư cổ phiếu?

Đầu tư vào cổ phiếu có thể mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư. Dưới đây là một số lý do chính:

Lợi nhuận cao trong dài hạn

• Tiềm năng tăng trưởng: Cổ phiếu thường có khả năng mang lại lợi nhuận cao trong dài hạn do giá trị của chúng có thể tăng trưởng theo thời gian. Những công ty phát triển tốt và có chiến lược kinh doanh hiệu quả thường mang lại lợi nhuận đáng kể cho cổ đông.

• Lợi nhuận kép: Khi lợi nhuận từ cổ phiếu được tái đầu tư, nó có thể tạo ra lợi nhuận kép, tức là lợi nhuận trên lợi nhuận, giúp gia tăng giá trị đầu tư một cách đáng kể trong dài hạn.

• Cổ tức: Ngoài việc tăng giá trị, nhiều công ty còn trả cổ tức đều đặn cho cổ đông. Đây là nguồn thu nhập thụ động bổ sung, giúp nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận tổng thể.

Lợi nhuận cao trong dài hạn

Chứng khoán là tài sản thanh khoản cao nhất chỉ sau tiền mặt

• Dễ dàng mua bán: Chứng khoán có tính thanh khoản cao, nghĩa là chúng có thể dễ dàng được mua bán trên các sàn giao dịch chứng khoán. Nhà đầu tư có thể nhanh chóng chuyển đổi cổ phiếu thành tiền mặt khi cần thiết.

• Thị trường lớn: Thị trường chứng khoán toàn cầu rất lớn và có nhiều người tham gia, do đó khả năng tìm người mua hoặc người bán cho cổ phiếu là rất cao.

Chứng khoán là kênh đầu tư linh hoạt

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Nhà đầu tư có thể đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách mua cổ phiếu của nhiều công ty khác nhau, từ nhiều ngành nghề và khu vực địa lý khác nhau, giảm thiểu rủi ro.

• Khả năng tiếp cận: Với sự phát triển của công nghệ và các sàn giao dịch trực tuyến, việc đầu tư vào cổ phiếu trở nên dễ dàng và tiện lợi hơn bao giờ hết. Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch bất kỳ lúc nào và từ bất kỳ đâu.

• Linh hoạt về chiến lược: Nhà đầu tư có thể lựa chọn nhiều chiến lược đầu tư khác nhau, từ đầu tư dài hạn đến giao dịch ngắn hạn, tùy thuộc vào mục tiêu tài chính và mức độ chấp nhận rủi ro của mình.

Chứng khoán là kênh đầu tư linh hoạt

Những lý do trên làm cho đầu tư vào cổ phiếu trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là những người mong muốn đạt được lợi nhuận cao và sự linh hoạt trong quản lý tài sản của mình.

Các loại cổ phiếu

Sau khi hiểu cổ phiếu là gì, bạn sẽ biết rằng đây là công cụ tài chính quan trọng trong thị trường chứng khoán, được phân loại thành nhiều loại khác nhau tùy theo đặc điểm và quyền lợi của cổ đông. Dưới đây là ba loại cổ phiếu phổ biến:

Cổ phiếu thường (Common Stock)

• Quyền sở hữu: Cổ phiếu thường đại diện cho quyền sở hữu một phần của công ty phát hành. Cổ đông thường có quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty thông qua việc biểu quyết tại các cuộc họp cổ đông.

• Quyền biểu quyết: Cổ đông thường có quyền biểu quyết về các vấn đề quan trọng như bầu cử ban giám đốc, sáp nhập, hoặc tái cấu trúc công ty.

• Cổ tức: Cổ tức của cổ phiếu thường không cố định và phụ thuộc vào lợi nhuận và chính sách chia cổ tức của công ty. Khi công ty làm ăn phát đạt, cổ tức có thể tăng; ngược lại, khi công ty gặp khó khăn, cổ tức có thể giảm hoặc không có.

• Rủi ro: Cổ phiếu thường có rủi ro cao hơn so với cổ phiếu ưu đãi, đặc biệt trong trường hợp công ty phá sản. Trong trường hợp này, cổ đông thường chỉ được thanh toán sau khi tất cả các khoản nợ và cổ phiếu ưu đãi đã được thanh toán.

Cổ phiếu thường (Common Stock)

Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock)

• Quyền cổ tức: Cổ phiếu ưu đãi thường mang lại cổ tức cố định và được ưu tiên nhận cổ tức trước cổ đông thường. Điều này làm cho cổ phiếu ưu đãi hấp dẫn đối với những nhà đầu tư tìm kiếm thu nhập ổn định.

• Quyền biểu quyết: Cổ đông ưu đãi thường không có quyền biểu quyết hoặc quyền biểu quyết hạn chế tại các cuộc họp cổ đông, khác với cổ đông thường.

• Ưu tiên trong thanh toán: Trong trường hợp công ty phá sản, cổ đông ưu đãi được ưu tiên thanh toán trước cổ đông thường nhưng sau các chủ nợ.

• Các loại cổ phiếu ưu đãi: Có nhiều loại cổ phiếu ưu đãi khác nhau, bao gồm cổ phiếu ưu đãi tích lũy (cổ tức chưa trả sẽ được tích lũy và trả sau), cổ phiếu ưu đãi không tích lũy, cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi (có thể chuyển đổi thành cổ phiếu thường) và cổ phiếu ưu đãi có thể mua lại (công ty có quyền mua lại cổ phiếu này trong tương lai).

Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock)

Cổ phiếu chưa phát hành (Unissued Stock)

• Khái niệm: Cổ phiếu chưa phát hành là số cổ phiếu mà công ty đã đăng ký phát hành nhưng chưa bán ra thị trường. Những cổ phiếu này không có chủ sở hữu và không được giao dịch trên thị trường chứng khoán.

• Quyền lợi: Cổ phiếu chưa phát hành không mang lại quyền lợi cho bất kỳ ai cho đến khi chúng được bán và chuyển thành cổ phiếu phát hành. Chúng không có quyền biểu quyết, không nhận cổ tức, và không có quyền lợi nào khác trong công ty.

• Mục đích: Công ty có thể giữ lại một lượng cổ phiếu chưa phát hành để có thể phát hành thêm sau này khi cần huy động vốn, thực hiện các chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên hoặc các mục đích chiến lược khác.

• Quyết định phát hành: Quyết định phát hành thêm cổ phiếu chưa phát hành thường phải được sự đồng ý của ban giám đốc hoặc cổ đông, tùy theo quy định của công ty và pháp luật.

Cổ phiếu chưa phát hành (Unissued Stock)

Mỗi loại cổ phiếu đều có đặc điểm và lợi ích riêng, phù hợp với các mục tiêu đầu tư và chiến lược tài chính khác nhau. Nhà đầu tư cần hiểu rõ những đặc điểm này để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

Quy trình tham gia đầu tư cổ phiếu

Tham gia đầu tư cổ phiếu đòi hỏi người đầu tư phải tuân theo một quy trình cụ thể. Dưới đây là các bước chính:

Bước 1: Mở tài khoản giao dịch tại Công ty chứng khoán

• Lựa chọn công ty chứng khoán: Chọn một công ty chứng khoán uy tín và phù hợp với nhu cầu của bạn. Các yếu tố cần xem xét bao gồm phí giao dịch, dịch vụ hỗ trợ, nền tảng giao dịch và đánh giá từ người dùng.

• Hoàn thành thủ tục mở tài khoản: Điền các thông tin cá nhân cần thiết, bao gồm họ tên, địa chỉ, số điện thoại, và các thông tin liên quan khác. Bạn cần cung cấp giấy tờ cá nhân như chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân để xác thực thông tin.

• Ký hợp đồng: Ký hợp đồng mở tài khoản với công ty chứng khoán. Bạn có thể ký trực tiếp tại văn phòng công ty hoặc ký online nếu công ty hỗ trợ.

• Nhận thông tin tài khoản: Sau khi hoàn tất thủ tục, bạn sẽ nhận được thông tin tài khoản giao dịch bao gồm tên đăng nhập, mật khẩu và các hướng dẫn liên quan.

Mở tài khoản giao dịch tại Công ty chứng khoán

Bước 2: Chuyển tiền vào tài khoản chứng khoán

• Liên kết tài khoản ngân hàng: Liên kết tài khoản chứng khoán của bạn với tài khoản ngân hàng để thuận tiện cho việc chuyển tiền.

• Nạp tiền vào tài khoản chứng khoán: Chuyển một khoản tiền từ tài khoản ngân hàng vào tài khoản chứng khoán để bắt đầu giao dịch. Bạn có thể thực hiện việc này qua các hình thức như chuyển khoản ngân hàng, thanh toán online hoặc nộp tiền mặt tại quầy giao dịch của công ty chứng khoán.

• Kiểm tra số dư: Đảm bảo số tiền đã được nạp vào tài khoản chứng khoán và kiểm tra số dư để chắc chắn bạn đã sẵn sàng thực hiện các giao dịch.

Bước 3: Giao dịch và đặt lệnh

• Nghiên cứu thị trường: Trước khi đặt lệnh mua hoặc bán cổ phiếu, bạn nên nghiên cứu kỹ về thị trường, tình hình kinh doanh của các công ty và các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.

• Đặt lệnh giao dịch: Sử dụng nền tảng giao dịch của công ty chứng khoán để đặt lệnh mua hoặc bán cổ phiếu. Các lệnh phổ biến bao gồm lệnh giới hạn (limit order), lệnh thị trường (market order), lệnh dừng (stop order) và lệnh dừng giới hạn (stop-limit order).

• Theo dõi giao dịch: Sau khi đặt lệnh, bạn cần theo dõi trạng thái của lệnh để biết lệnh đã được thực hiện hay chưa. Bạn cũng nên thường xuyên theo dõi thị trường và tình hình tài chính của các công ty mà bạn đã đầu tư.

• Quản lý danh mục đầu tư: Theo dõi và quản lý danh mục đầu tư của bạn để điều chỉnh các chiến lược đầu tư khi cần thiết. Điều này bao gồm việc đánh giá hiệu quả của các khoản đầu tư và thực hiện các giao dịch mua bán khi thị trường có sự biến động.

Giao dịch và đặt lệnh

Những lưu ý cần biết trước khi đầu tư vào cổ phiếu là gì?

Trước khi đầu tư vào cổ phiếu, nhà đầu tư cần nắm rõ một số lưu ý quan trọng để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Dưới đây là các lưu ý cần thiết:

Lập quỹ dự phòng

• Mục đích: Quỹ dự phòng giúp bạn có nguồn tiền để xử lý các tình huống khẩn cấp mà không ảnh hưởng đến khoản đầu tư.

• Kích thước: Một quỹ dự phòng thường tương đương với 3-6 tháng chi phí sinh hoạt của bạn.

Lập quỹ dự phòng

Lựa chọn công ty mở tài khoản hợp pháp

• Uy tín: Chọn công ty chứng khoán có uy tín, được cấp phép bởi cơ quan quản lý nhà nước như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) tại Việt Nam.

• Dịch vụ: Kiểm tra các dịch vụ mà công ty cung cấp như hỗ trợ khách hàng, nền tảng giao dịch, báo cáo tài chính và các công cụ phân tích.

• Phí giao dịch: So sánh phí giao dịch giữa các công ty để chọn lựa công ty có mức phí hợp lý nhất.

Hiểu biết về chi phí thuế

• Thuế thu nhập cá nhân: Lợi nhuận từ việc bán cổ phiếu có thể phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Bạn cần nắm rõ quy định về thuế và cách tính thuế.

• Thuế cổ tức: Cổ tức bạn nhận được cũng có thể bị đánh thuế. Tìm hiểu về các quy định thuế này để có kế hoạch tài chính phù hợp.

Hiểu biết về chi phí thuế

Lựa chọn cổ phiếu hoặc trái phiếu

• Cổ phiếu: Đầu tư vào cổ phiếu mang lại tiềm năng lợi nhuận cao nhưng cũng đi kèm với rủi ro lớn hơn.

• Trái phiếu: Trái phiếu thường mang lại lợi nhuận thấp hơn nhưng ổn định hơn và có rủi ro thấp hơn so với cổ phiếu.

• Đa dạng hóa: Tùy thuộc vào mục tiêu và khẩu vị rủi ro, bạn có thể lựa chọn kết hợp cả cổ phiếu và trái phiếu để đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Các hành vi cấm trong mua bán cổ phiếu theo pháp luật

• Giao dịch nội gián: Sử dụng thông tin nội bộ không công khai để mua bán cổ phiếu là hành vi vi phạm pháp luật.

• Làm giá: Hành vi thao túng giá cổ phiếu nhằm tạo ra các thông tin giả mạo về cung cầu để trục lợi.

• Giao dịch ảo: Thực hiện các giao dịch không thực chất để tạo ra thông tin giả về giao dịch cổ phiếu.

Các hành vi cấm trong mua bán cổ phiếu theo pháp luật

Tìm hiểu về chỉ số quan trọng trong cổ phiếu

• Chỉ số P/E (Price to Earnings): Tỷ lệ giá trên lợi nhuận của cổ phiếu, giúp đánh giá mức định giá của cổ phiếu so với lợi nhuận.

• Chỉ số P/B (Price to Book): Tỷ lệ giá trên giá trị sổ sách của cổ phiếu, giúp đánh giá giá trị của cổ phiếu so với giá trị tài sản ròng.

• ROE (Return on Equity): Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, giúp đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của công ty.

• EPS (Earnings Per Share): Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, cho biết khả năng sinh lời của công ty.

So sánh lợi nhuận và rủi ro

• Lợi nhuận kỳ vọng: Đánh giá mức lợi nhuận kỳ vọng từ cổ phiếu và so sánh với các kênh đầu tư khác.

• Rủi ro: Xem xét các rủi ro có thể gặp phải như rủi ro thị trường, rủi ro tài chính của công ty và rủi ro về thanh khoản.

• Khẩu vị rủi ro: Đánh giá khả năng chấp nhận rủi ro của bản thân và lựa chọn các khoản đầu tư phù hợp.

So sánh lợi nhuận và rủi ro

Việc nắm vững các lưu ý trên sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn trước khi tham gia vào thị trường chứng khoán, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý và hiệu quả.

Một số câu hỏi

Trong quá trình tìm hiểu về cổ phiếu, chắc hẳn bạn sẽ gặp phải một số thắc mắc sau:

Gian lận trong chứng khoán bị phạt thế nào?

Gian lận trong chứng khoán là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt nghiêm trọng. Dưới đây là một số hình thức gian lận và các hình phạt liên quan:

Giao dịch nội gián (Insider Trading):

• Hành vi: Sử dụng thông tin không công khai, thông tin nội bộ để mua hoặc bán chứng khoán nhằm trục lợi.

• Hình phạt: Có thể bao gồm phạt tiền, tịch thu lợi nhuận phi pháp, cấm tham gia vào thị trường chứng khoán và thậm chí là án tù. Tại Việt Nam, mức phạt tiền có thể lên đến hàng tỷ đồng, án tù có thể từ vài tháng đến nhiều năm.

Hình phạt giao dịch nội gián

Thao túng thị trường (Market Manipulation):

• Hành vi: Tạo ra các thông tin sai lệch hoặc thực hiện các giao dịch giả mạo để làm biến động giá chứng khoán.

• Hình phạt: Bao gồm phạt tiền, cấm tham gia vào thị trường chứng khoán, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức phạt tiền cũng có thể rất lớn, án tù có thể áp dụng đối với các hành vi nghiêm trọng.

Gian lận thông tin (False Information):

• Hành vi: Cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ hoặc gây hiểu lầm về tình hình tài chính hoặc hoạt động của công ty.

• Hình phạt: Có thể bao gồm phạt tiền, cấm phát hành hoặc niêm yết chứng khoán và các hình phạt khác theo quy định của pháp luật. Án tù cũng có thể áp dụng trong trường hợp nghiêm trọng.

Hình phạt gian lận thông tin

Các hình phạt cụ thể sẽ phụ thuộc vào quy định của từng quốc gia và mức độ vi phạm. Tại Việt Nam, các quy định này được quản lý chặt chẽ bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và các cơ quan liên quan.

Khi nào nên mua hoặc bán cổ phiếu?

Quyết định mua hoặc bán cổ phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Dưới đây là một số hướng dẫn chung:

Khi nên mua cổ phiếu:

• Giá trị bị định giá thấp: Khi bạn tin rằng cổ phiếu đang bị định giá thấp so với giá trị thực của nó. Điều này có thể dựa trên phân tích cơ bản như tỷ lệ P/E, P/B, ROE hoặc so sánh với các công ty cùng ngành.

• Tăng trưởng tiềm năng: Khi bạn thấy công ty có tiềm năng tăng trưởng cao trong tương lai, có thể là do sản phẩm mới, mở rộng thị trường hoặc cải thiện hiệu quả hoạt động.

• Thị trường lạc quan: Khi thị trường chung đang trong xu hướng tăng và các chỉ số kinh tế vĩ mô (như GDP, lãi suất, lạm phát) ủng hộ sự phát triển của doanh nghiệp.

• Tín hiệu kỹ thuật: Dựa trên phân tích kỹ thuật, nếu các chỉ báo như MA (Moving Averages), MACD, RSI hoặc các mô hình giá cho thấy tín hiệu mua.

Thời điểm nên mua cổ phiếu

Khi nên bán cổ phiếu:

• Định giá cao: Khi cổ phiếu đã tăng giá đáng kể và có vẻ như đang bị định giá quá cao so với giá trị thực.

• Tình hình kinh doanh xấu đi: Khi có các dấu hiệu cho thấy tình hình kinh doanh của công ty xấu đi như giảm doanh thu, lợi nhuận hoặc các vấn đề về quản lý và tài chính.

• Thị trường bi quan: Khi thị trường chung đang trong xu hướng giảm và các chỉ số kinh tế vĩ mô cho thấy sự suy thoái kinh tế.

• Đạt mục tiêu lợi nhuận: Khi cổ phiếu đã đạt được mục tiêu lợi nhuận mà bạn đã đặt ra từ trước hoặc khi cần tiền mặt cho các mục đích khác.

• Tín hiệu kỹ thuật: Dựa trên phân tích kỹ thuật, nếu các chỉ báo cho thấy tín hiệu bán hoặc có dấu hiệu của xu hướng giảm giá.

Thời điểm nên bán cổ phiếu

Mỗi nhà đầu tư có chiến lược và phong cách đầu tư riêng vì vậy quyết định mua hoặc bán cổ phiếu cần dựa trên các phân tích kỹ lưỡng và phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân.

Kết luận

Bài viết trên đã chia sẻ về khái niệm cổ phiếu là gì và một số thông tin quan trọng cần nắm khi đầu tư vào cổ phiếu. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn lựa chọn được kênh đầu tư phù hợp và đạt được thành công.

>>> Xem ngay: Hướng dẫn cách lọc cổ phiếu để đầu tư sinh lời tốt nhất