Quản trị chiến lược là gì? Quy trình quản trị chiến lược hiệu quả

Doanh nghiệp muốn phát triển bền vững thì việc sở hữu một sản phẩm tốt hay một đội ngũ giỏi thôi là chưa. Điều quan trọng hơn cả là phải xác định được đúng hướng đi ngay từ đầu, xây dựng được chiến lược quản trị cụ thể để đạt được các mục tiêu trong tương lai. Quản trị chiến lược được coi là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp tăng trưởng nhanh chóng, nâng cao lợi nhuận và đánh bại đối thủ cạnh tranh. Vậy cụ thể quản trị chiến lược là gì? Quy trình quản trị hiệu quả như thế nào? Cùng tìm hiểu nội dung bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé.

Quản trị chiến lược là gì?

Để hiểu đúng khái niệm “quản trị chiến lược là gì”, trước hết chúng ta cần tách riêng hai thành phần cốt lõi: quản trị và chiến lược.

Quản trị là quá trình quản lý và điều phối mọi hoạt động trong tổ chức nhằm đạt được mục tiêu chung đã đề ra. Điều này bao gồm việc lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực như nhân lực, tài chính, thông tin... nhằm đảm bảo toàn bộ hệ thống vận hành hiệu quả và đúng hướng.

Trong khi đó, chiến lược là bản kế hoạch dài hạn mang tính định hướng, được xây dựng dựa trên việc phân tích sâu sắc môi trường nội bộ và bên ngoài. Mục tiêu của chiến lược là giúp tổ chức xác định được con đường tối ưu nhất để đạt được lợi thế cạnh tranh và thành công trên thị trường. Khi kết hợp hai yếu tố này lại ta sẽ được khái niệm quản trị chiến lược như sau:

Quản trị chiến lược là quá trình xây dựng, thực thi và liên tục đánh giá các chiến lược nhằm đảm bảo tổ chức luôn đi đúng hướng và sẵn sàng thích ứng với mọi biến động của thị trường. Đây là một quá trình mang tính linh hoạt cao, đòi hỏi tư duy dài hạn, khả năng phân tích dữ liệu sâu rộng và sự nhanh nhạy trong điều chỉnh chiến lược khi cần thiết.

Khái niệm quản trị chiến lược là gì

Tầm quan trọng của quản trị chiến lược thể hiện ở khả năng giúp doanh nghiệp không chỉ đối mặt với thay đổi mà còn tận dụng được các cơ hội mới để phát triển bền vững. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tối ưu nguồn lực, nâng cao khả năng cạnh tranh và đạt được sự tăng trưởng dài hạn trên thị trường.

Vai trò của quản trị chiến lược

Quản trị chiến lược đóng vai trò vô cùng quan trọng, nó không chỉ giúp doanh nghiệp nắm bắt được những cơ hội tiềm năng mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh, đạt được hiệu quả tăng trưởng cao hơn. Cụ thể vai trò của quản trị chiến lược như sau:

• Định hướng tầm nhìn chiến lược: Một trong những vai trò cốt lõi của quản trị chiến lược là giúp doanh nghiệp xác định rõ tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu chiến lược. Nhờ đó, toàn bộ tổ chức – từ cấp lãnh đạo đến nhân viên – đều hiểu rõ đích đến và những gì cần thực hiện để đạt được mục tiêu đó. Khi định hướng đã rõ ràng, mọi hoạt động sẽ được đồng bộ, nhất quán và có sự gắn kết chặt chẽ hơn trong nội bộ doanh nghiệp.

• Thích nghi với môi trường biến động liên tục: Trong bối cảnh thị trường liên tục biến động và cạnh tranh ngày càng gay gắt, quản trị chiến lược đóng vai trò như một công cụ giúp doanh nghiệp nhận diện sớm các thay đổi, từ đó điều chỉnh kế hoạch hành động kịp thời và hiệu quả. Nhờ dựa vào những phân tích khách quan từ cả bên trong lẫn bên ngoài tổ chức, doanh nghiệp có thể chuẩn bị những phương án tối ưu nhất để duy trì sự ổn định và phát triển lâu dài.

• Nắm bắt cơ hội, ngăn chặn rủi ro: Quản trị chiến lược giúp tổ chức nhìn thấy cơ hội mới từ thị trường, từ đó đưa ra quyết định hành động nhanh chóng và đúng hướng. Đồng thời, nó cũng cho phép doanh nghiệp nhận diện sớm các rủi ro tiềm ẩn và xây dựng các phương án dự phòng phù hợp. Việc này không chỉ tăng khả năng thích nghi mà còn tối ưu hóa điểm mạnh và cải thiện những điểm yếu nội tại.

• Đạt được hiệu quả cao hơn: Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp có quy trình quản trị chiến lược bài bản thường đạt được hiệu quả vận hành cao hơn, đồng thời giữ vững lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ. Dù vẫn có thể gặp khó khăn, nhưng khi được áp dụng đúng cách, quản trị chiến lược sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, tăng khả năng ứng biến và tận dụng tối đa nguồn lực hiện có.

Quản trị chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh

3 Cấp trong hệ thống quản trị chiến lược

Trong một hệ thống quản trị chiến lược hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược ở ba cấp độ khác nhau: cấp công ty, cấp đơn vị kinh doanh và cấp chức năng. Mỗi cấp đóng vai trò riêng biệt nhưng có mối liên kết chặt chẽ nhằm hướng đến mục tiêu chung của tổ chức.

Quản trị cấp công ty

Đây là cấp chiến lược cao nhất, đóng vai trò định hướng tổng thể cho toàn bộ doanh nghiệp. Tại cấp độ này, ban lãnh đạo sẽ xác lập tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu dài hạn, cũng như xác định các lĩnh vực kinh doanh mà công ty sẽ tham gia.

Các quyết định chiến lược ở cấp công ty thường bao gồm:

• Đa dạng hóa danh mục sản phẩm hoặc ngành nghề kinh doanh.

• Mua bán, sáp nhập hoặc tái cấu trúc doanh nghiệp.

• Phân bổ nguồn lực cho các đơn vị chiến lược khác nhau.

• Tổ chức lại bộ máy quản lý nhằm tối ưu hiệu quả toàn diện.

Cấp đơn vị kinh doanh

Chiến lược ở cấp đơn vị kinh doanh tập trung vào từng bộ phận hay mảng kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp, với mục tiêu tạo lợi thế cạnh tranh trong ngành mà đơn vị đó hoạt động.

Tùy thuộc vào đặc thù thị trường và sản phẩm, doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong các hướng đi chiến lược sau:

• Chiến lược dẫn đầu về chi phí: Cung cấp sản phẩm với mức giá thấp hơn đối thủ, nhờ vào tối ưu hóa chi phí sản xuất và vận hành.

• Chiến lược khác biệt hóa: Tạo ra các sản phẩm hoặc dịch vụ độc đáo, có giá trị vượt trội để thu hút khách hàng.

• Chiến lược tập trung: Nhắm đến một phân khúc thị trường cụ thể để phục vụ sâu và hiệu quả hơn đối thủ.

Chiến lược ở cấp đơn vị kinh doanh tập trung vào từng bộ phận hay mảng kinh doanh cụ thể

Cấp chức năng

Đây là cấp độ chiến lược chi tiết nhất, triển khai trong từng bộ phận chức năng như marketing, tài chính, nhân sự, sản xuất,... Mục tiêu của chiến lược cấp chức năng là hỗ trợ và thực thi các chiến lược ở cấp cao hơn một cách hiệu quả.

Các hoạt động thường gặp ở cấp này bao gồm:

• Tối ưu hóa quy trình làm việc để tăng hiệu suất vận hành.

• Xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng phòng ban như chiến lược marketing, kế hoạch tài chính hay định hướng phát triển nguồn nhân lực.

• Điều chỉnh hệ thống cung ứng, sản xuất để đảm bảo đáp ứng mục tiêu của toàn doanh nghiệp.

Quy trình 5 bước quản trị chiến lược hiệu quả

Quản trị chiến lược không chỉ đơn thuần là xây dựng kế hoạch dài hạn, mà còn là cả một quá trình chuyển hóa tầm nhìn thành hành động cụ thể để đạt được mục tiêu kinh doanh. Thông thường, một quy trình quản trị chiến lược bài bản sẽ bao gồm 5 bước cơ bản sau:

Bước 1: Thiết lập mục tiêu cụ thể:

Doanh nghiệp cần xác định rõ tầm nhìn, sứ mệnh và các mục tiêu tổng thể – bao gồm mục tiêu dài hạn và mục tiêu ngắn hạn. Những mục tiêu này sẽ đóng vai trò kim chỉ nam, định hướng toàn bộ chiến lược. Sau đó, tổ chức sẽ chia nhỏ thành các mục tiêu cụ thể, dễ đo lường và có thể thực hiện được.

Bước 2: Nghiên cứu, phân tích tình hình thực tế

Ở bước này, doanh nghiệp tiến hành phân tích môi trường nội bộ và bên ngoài để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng đạt mục tiêu. Các công cụ phổ biến như SWOT (Điểm mạnh - Điểm yếu - Cơ hội - Thách thức) sẽ giúp làm rõ vị trí hiện tại của doanh nghiệp và tìm ra lợi thế cạnh tranh.

Bước 3: Xây dựng chiến lược

Dựa trên kết quả phân tích, doanh nghiệp bắt đầu phát triển chiến lược cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu đã đề ra. Điều này bao gồm việc xác định nguồn lực cần thiết (nhân sự, công nghệ, tài chính…), cách thức phân bổ nguồn lực và thiết lập các chỉ số KPI để đo lường hiệu quả thực hiện chiến lược. Đồng thời, sự đồng thuận của các bên liên quan là yếu tố then chốt đảm bảo chiến lược được thực thi hiệu quả.

Quy trình xây dựng chiến quản trị chiến lược hiệu quả

Bước 4: Triển khai, thực thi chiến lược

Khi chiến lược đã được thông qua, doanh nghiệp sẽ bước vào giai đoạn triển khai thực tế. Các phòng ban, cá nhân được phân công trách nhiệm rõ ràng, kèm theo nguồn lực cụ thể để thực hiện đúng vai trò. Việc triển khai cần sự đồng bộ, giám sát chặt chẽ để đảm bảo chiến lược không bị chệch hướng.

Bước 5: Đánh giá và điều chỉnh

Cuối cùng, doanh nghiệp tiến hành đánh giá hiệu quả thực thi chiến lược thông qua các chỉ số KPI đã thiết lập từ đầu. Những hoạt động chưa hiệu quả sẽ được điều chỉnh kịp thời, đồng thời tổ chức sẽ tiếp tục theo dõi thị trường và nội bộ để cập nhật chiến lược phù hợp với bối cảnh mới.

Một số công cụ giúp quản trị chiến lược hiệu quả

Trong quá trình xây dựng và triển khai chiến lược, các mô hình quản trị chiến lược đóng vai trò như kim chỉ nam, giúp doanh nghiệp có hệ thống tư duy logic và định hướng cụ thể. Dưới đây là những mô hình quản trị chiến lược phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay:

Mô hình SWOT

SWOT là mô hình nền tảng và đơn giản nhất, giúp doanh nghiệp đánh giá các yếu tố nội bộ và bên ngoài ảnh hưởng đến tổ chức.

• Điểm mạnh (Strengths): Những lợi thế mà doanh nghiệp đang sở hữu.

• Điểm yếu (Weaknesses): Các hạn chế, điểm cần cải thiện.

• Cơ hội (Opportunities): Những yếu tố bên ngoài có thể tận dụng để phát triển.

• Thách thức (Threats): Những rủi ro, mối đe dọa từ môi trường kinh doanh.

Mô hình SWOT giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược bằng cách tận dụng điểm mạnh và cơ hội một cách thông minh. Đồng thời, giảm thiểu điểm yếu và rủi ro.

Công cụ SWOT giúp quản trị chiến lược hiệu quả

Thẻ điểm cân bằng BSC

Balanced Scorecard (BSC) là một phương pháp quản trị chiến lược hiện đại, được phát triển bởi Robert Kaplan và David Norton. Chức năng chính của BSC là đo lường hiệu quả hoạt động không chỉ qua yếu tố tài chính mà còn thông qua các yếu tố phi tài chính. Đây là công cụ giúp doanh nghiệp cân bằng giữa chiến lược ngắn hạn và dài hạn, giữa tài chính và vận hành, từ đó đảm bảo sự phát triển bền vững.

Mô hình Balanced Scorecard chia việc quản trị chiến lược thành 4 khía cạnh cốt lõi, cụ thể đó là:

• Khía cạnh tài chính: Mục tiêu tài chính giúp doanh nghiệp xác định rõ kết quả cần đạt được để đảm bảo quyền lợi và giá trị cho cổ đông.

• Khía cạnh khách hàng: Khía cạnh này giúp doanh nghiệp tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu và tăng sự hài lòng của khách hàng – một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của chiến lược.

• Khía cạnh quy trình nội bộ: Doanh nghiệp cần xác định và tối ưu các quy trình nội bộ quan trọng để tạo ra giá trị cho khách hàng và cổ đông. Điều này giúp nâng cao hiệu quả vận hành, kiểm soát chất lượng và giảm thiểu chi phí.

• Khía cạnh học hỏi và phát triển: Đây là nền tảng để đảm bảo sự phát triển lâu dài, thông qua việc đầu tư vào nhân lực, công nghệ và hệ thống thông tin. Khía cạnh này giúp tạo ra sự đổi mới, thích ứng nhanh với thay đổi của thị trường.

Mô hình BCG

Ma trận BCG (Boston Consulting Group) là công cụ phân tích chiến lược được sử dụng để đánh giá danh mục sản phẩm hoặc các đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU) của doanh nghiệp, từ đó xác định mức độ ưu tiên đầu tư và định hướng phát triển phù hợp.

Cấu trúc của ma trận BCG gồm 4 nhóm chính như sau:

• Dấu chấm hỏi: Đây là nhóm sản phẩm có tiềm năng phát triển cao, nếu như được đầu tư nhóm này có thể trở thành ngôi sao.

• Ngôi sao: Đây là nhóm sản phẩm có thị phần lớn, sự tăng trưởng mạnh, sức cạnh tranh cao nên có nhiều cơ hội để phát triển.

• Bò sữa: Nhóm sản phẩm này có mức độ tăng trưởng thấp nhưng thị phần lại tương đối cao, khả năng sinh lời cao nhưng không có mấy cơ hội phát triển. Nếu đầu tư vào nhóm này, doanh nghiệp sẽ phải tốn nhiều nguồn lực.

• Chó mực: Nhóm sản phẩm này có sự cạnh tranh yếu, thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng cũng chậm. Doanh nghiệp không nên đầu tư vào nhóm sản phẩm này.

Sử dụng công cụ BCG để đánh giá danh mục sản phẩm

Mô hình PEST

PEST là một mô hình phân tích môi trường vĩ mô giúp doanh nghiệp đánh giá các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến hoạt động và chiến lược phát triển. PEST là viết tắt của 4 yếu tố chính:

• P – Political (Chính trị)

• E – Economic (Kinh tế)

• S – Social (Xã hội)

• T – Technological (Công nghệ)

Sử dụng mô hình PEST không chỉ giúp doanh nghiệp nắm bắt được xu hướng vĩ mô mà còn tạo nền tảng để xây dựng chiến lược cạnh tranh dài hạn. Trong bối cảnh thị trường biến động không ngừng, ai hiểu rõ môi trường xung quanh, người đó sẽ dẫn đầu cuộc chơi.

Xu hướng đổi mới quản trị trong tương lai 

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh liên tục biến đổi bởi công nghệ, hành vi tiêu dùng và các yếu tố toàn cầu, quản trị chiến lược cũng không ngừng cập nhật để thích ứng và tạo ra lợi thế cạnh tranh. Dưới đây là những xu hướng quản trị chiến lược mới nổi được nhiều doanh nghiệp tiên phong áp dụng để dẫn đầu thị trường:

Chuyển đổi số toàn diện

Không chỉ là ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số hiện nay là sự thay đổi toàn diện trong tư duy quản trị. Từ khâu phát triển sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng đến chăm sóc khách hàng, mọi hoạt động đều được số hóa nhằm nâng cao hiệu suất và khả năng phản ứng nhanh với biến động thị trường.

Chiến lược dựa trên dữ liệu

Trong thời đại "dữ liệu là vàng", việc ra quyết định chiến lược không còn dựa vào cảm tính mà được hậu thuẫn bởi các phân tích số liệu mạnh mẽ. Doanh nghiệp hiện đại thu thập và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để hiểu rõ khách hàng, dự đoán xu hướng thị trường và tối ưu hóa vận hành. Chiến lược dựa trên dữ liệu không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao khả năng thích ứng và tạo ra đột phá.

Xu hướng đổi mới quản trị trong tương lai

Chiến lược linh hoạt và thích ứng nhanh

Thị trường thay đổi từng ngày, những kế hoạch dài hạn cứng nhắc đang dần mất ưu thế. Thay vào đó, các doanh nghiệp cần chiến lược linh hoạt – có khả năng điều chỉnh nhanh khi bối cảnh thay đổi. Mô hình như OKRs hay Agile được áp dụng rộng rãi để hỗ trợ doanh nghiệp phản ứng tức thời trước các biến động, từ khủng hoảng kinh tế đến sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng.

Tập trung vào trải nghiệm khách hàng

Không chỉ cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, các doanh nghiệp giờ đây còn cạnh tranh về cảm xúc. Trải nghiệm khách hàng trở thành trung tâm trong mọi chiến lược. Một trải nghiệm tốt sẽ gia tăng mức độ trung thành và giúp thương hiệu lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng người tiêu dùng.

Hướng đến phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội

Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược không chỉ vì lợi nhuận, mà còn để bảo vệ môi trường và tạo ra giá trị tích cực cho xã hội. Những thương hiệu đi đầu trong chiến lược "xanh" thường nhận được nhiều thiện cảm, tăng khả năng thu hút nhà đầu tư và giữ chân khách hàng lâu dài.

Trí tuệ nhân tạo và tự động hóa – “trợ lý chiến lược” đắc lực

AI và công nghệ tự động hóa đang làm thay đổi toàn bộ cục diện quản trị chiến lược. Doanh nghiệp sử dụng AI để phân tích dữ liệu nhanh chóng, tự động hóa các quy trình phức tạp và đưa ra dự báo chính xác hơn. Với sự phát triển mạnh mẽ của AI tạo sinh (Generative AI), khả năng sáng tạo nội dung, xây dựng kịch bản chiến lược và tối ưu hoạt động sẽ ngày càng linh hoạt và mạnh mẽ hơn.

Kết luận

Như vậy, Unica đã chia sẻ toàn bộ nội dung liên quan đến khía niệm quản trị chiến lược là gì. Có thể thấy trong thế giới kinh doanh liên tục biến động, việc hiểu rõ quản trị chiến lược là rất quan trọng, nó không chỉ giúp doanh nghiệp xác định đúng hướng đi mà còn xây dựng nền tảng vững chắc để phát triển bền vững. Hãy tham khảo thật kỹ nội dung chia sẻ trong bài viết để có thể quản trị chiến lược hiệu quả nhé.